برای یک انتخاب رشتۀ خوب : چه بایدکرد؟ قسمت اول

برای یک انتخاب رشتۀ خوب: چه باید کرد؟ قسمت اول

قسمت اول (چه رشته ای را انتخاب کنم؟)

رشتۀ خوب و بد نداریم
«اگر میخواهید مهندسی برق شریف قبول شوید باید ،»…. «دکترهای آینده! به کلاس دوازدهم خوش آمدید،» «دانش آموزی که می خواهد پزشکی قبول بشود، باید ،»….. «قبول شدن در رشتۀ حقوق یا روانشناسی شوخی نیست؛ باید »….
اگر کنکوری هستید، حتماً در طی سالهای دبیرستان بارها با چنین جملاتی روبرو شده اید؛ جملاتی که به نحوی دانش آموزان را به سمت رشته هایی خاص سوق میدهد و این ذهنیت را در آنها ایجاد میکند که بعضی از رشته ها بر سایر رشته ها اولویت دارند و تمام هم و غم یک دانش آموز باید این باشد که در رشتۀ مورد نظر پذیرفته شود.
اما باید بدانید که یک رشتۀ خاص، به تنهایی نه خوب است و نه بد؛ چرا که اگر کسی به رشته ای غیرمعروف علاقه مند باشد، توانمندی های لازم را برای تحصیل در آن رشته داشته باشد و با دل و جان به مطالعۀ آن بپردازد، در رشتۀ موردنظر، یک نیروی کارآمد خواهد شد، و اگر به رشته ای پر مخاطب علاقه مند نباشد و فقط به خاطر نگاه جامعه وارد آن رشته شود، شاید حتی نتواند در رشتۀ موردنظر خود فارغ التحصیل شود، و اگر هم فارغ التحصیل شد، در بازار کار موفق نخواهد بود و حداقل رضایت خاطر لازم را از رشتۀ تحصیلی و همچنین شغل خود نخواهد داشت.
به همین دلیل، در انتخاب رشتۀ تحصیلی، باید بسیار دقت و تأمل کنید و حتی پیش از اطلاع از رتبۀ خود در آزمون سراسری، در این زمینه تصمیم گیری کنید.
توجه داشته باشید که در انتخاب رشتۀ تحصیلی، دو هدف را باید تأمین کنید:
الف) هدف فردی، که شامل امیال و آرزوهای فردای شماست.
ب) هدف اجتماعی و آرمان گرایانه، که در برگیرنده رشد و شکوفایی جامعه و خدمت به مردم است. فرد موفق کسی است که بتواند به گونه ای این دو هدف (فردی ـ اجتماعی) را با یکدیگر ادغام کند تا در نهایت نتیجهای رضایت بخش به دست آید. اینجاست که اهمیت بحث مشاوره تحصیلی ـ شغلی (با توجه به اینکه تحصیلات، اساس و پایه اشتغال هر فرد در آینده اوست) خود را نشان میدهد.
در واقع، عقیده ما بر این است که اگر فرد امکان این را نداشته باشد که با اطلاعات صحیح و دقیق، دست به انتخاب رشته بزند، بدین معناست که نمیتواند در آینده، شغل مناسبی داشته باشد؛ بنابراین، هر فردی باید برای اجتناب از آسیب های روانی ّ و مادی ناشی از انتخاب نادرست رشته تحصیلی و به دنبال آن آینده شغلی خود، با رعایت مجموعهای از موازین و اطلاعات، دست به انتخاب رشته بزند؛ زیرا در مراکز مشاوره به صورت تجربی دیده میشود که افراد متعددی با شکایت از افسردگی مراجعه کردهاند و پس از بررسی ریشه ها و علل افسردگی آنها مشخص شده است که این اشخاص، با داشتن تحصیلات عالی و شغل به ظاهر مناسب، دچار نوعی رکود و سردرگمی هستند و همین امر در دراز مدت، باعث افسردگی آنها شده است؛ زیرا به آن رشته و به آن شغل، علاقه نداشته اند.
حتماً میپرسید وقتی رتبۀ شما اعلام نشده است و حتی از حدود آن اطلاع ندارید، چگونه میتوانید رشتۀ تحصیلی خود را انتخاب کنید؟
ما نیز قبول داریم که رتبه، نقش مهم و اساسی در انتخاب رشته محل دارد، اما شما میتوانید تا زمانی که از رتبۀ کنکورتان مطلع میشوید، درباره رشتههای مختلف، اطلاعات کسب کنید و، ضمن گفت و گو با والدی ّ ن، دبیران و مشاوران مجرب، توانمندیها و استعدادهای خود را بهتر بشناسید تا بتوانید در مهلت محدود انتخاب رشتۀ دانشگاهی، دقیق ترعمل کنید.
اینترنت، راهکاری مناسب برای کسب اطلاعات لازم یکی از بهترین منابع کسب اطلاعات درباره رشته های دانشگاهی، سایت دفتر برنامهریزی آموزش عالی و سایت معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است که در هر دو سایت، سرفصل های کلیۀ رشتههای دانشگاهی در اختیار همگان قرار داده شده است. همچنین بعضی از دانشگاه ها در سایت خود رشته های دانشگاهی مرتبط با آن دانشگاه را معرفی کرده اند. بسیاری از اوقات با جست و جوی اسم رشته مورد نظرتان در موتورهای جست و جو، میتوانید اطلاعات متنوعی درباره آن رشته کسب کنید.
والدین، گزینهای مناسب برای مشورت در انتخاب رشته بعد از خود داوطلب (و گاه حتی قبل از او) بهترین افرادی که یک داوطلب را میشناسند و میتوانند درباره تواناییها و علایق وی نظر بدهند، والدین او هستند؛ والدینی که از دوران کودکی در کنار او بوده و با روحیات و خصایص وی آشنا هستند؛ در ضمن، والدین از شرایط و موقعیت اجتماعی و خانوادگی یک داوطلب به خوبی باخبر بوده و در نتیجه، بهترین افراد برای مشورت در یک انتخاب رشتۀ دقیق و مناسب هستند؛ البته والدین نیز باید آزادی عمل لازم را به فرزندشان بدهند و بپذیرند که تصمیم نهایی را باید خود داوطلب بگیرد.

آنها بایدّ به او اجازه بدهند تا درباره رشته تحصیلی و محل تحصیل مدنظر خود، اطلاعاتی را کسب کند و با توجه به این اطلاعات، دست به انتخاب بزند. گاهی والدین، فرزند خود را مجبور میکنند تا رشته تحصیلی خاصی را انتخاب کند. این والدین شاید به دنبال تحقق آرزوهای خود هستند و فکر میکنند که فرزندشان مسؤولیت دارد تا آرزوی آنها را برآورده کند. بار دیگر میگوییم که والدین برای مشورت، و نه تصمیم گیری نهایی، گزینه بسیار مناسبی هستند.
دبیران، کارشناسانی آشنا با توانمندی های دانش آموزان دبیران دوران تحصیل داوطلب، به ویژه دبیران دوران دوم متوسطه، می توانند اطلاعات خوبی را درباره توانمندی های وی در اختیارش قرار دهند. گاه یک دانش آموز، آن چنان در ایده آلها و حتی مطلوبیت های جامعه غرق میشود که از توانمندی های خود غافل می ماند، اما یک دبیر، که به مدت یک سال تحصیلی با او بوده و با روند پیشرفت علمی وی آشناست، میتواند یاور و قابل اعتمادی برای داوطلب باشد.
مشاوران متخصص، یاوری توانمند در مسیر انتخاب رشته این روزها مراکز مشاوره انتخاب رشته، مثل قارچ رشد میکنند و زیاد میشوند و افرادی در آن به ارائه مشاوره می پردازند که حتی متخصص هم نیستند؛ افرادی که به شما می گویند با رتبهای که کسب کرده اید در کدام رشته یا دانشگاه پذیرفته می شوید؛ کاری که کمک مفیدی برای شما نیست؛ زیرا شما ۱۵۰ انتخاب دارید و بالا و پایین زدن یک کد رشته نیز تأثیری در موفقیت شما ندارد؛ یعنی، اگر رتبۀ شما ۵۰۰۰ شده باشد و انتخاب صد و بیستم شما رشتۀ زیست شناسی دانشگاه سمنان باشد، اما فردی دیگری رتبه اش ۵۰۰۱ باشد و انتخاب اولش زیست شناسی سمنان باشد، شما در اولویت قبولی هستید؛ مگر اینکه در انتخاب های قبلی خود (قبل از انتخاب صد و بیستم) پذیرفته شده باشید.
آن چه شما از یک مشاور متخصص باید بخواهید، اطلاع از رشتههای دانشگاهی و دانشگاههای کشور و همچنین انجام تستهای روانشناسی علمی و تأیید شده است، برای اینکه هر چه بیشتر با توانمندیها، استعدادها و همچنین ویژگیهای شخصیتی خود آشنا شوید؛ کاری زمان بر که تنها از عهده متخصصان روانشناسی و مشاوره بر میآید؛ نه اینکه فردی غیر متخصص بخواهد در مدت سی دقیقه، و حتی کمتر، برای داوطلب انتخاب رشته کند.

ادامه دارد…